Citizen Kane คือหนังที่ถูกโหวตโดยนักวิจารณ์จากทั่วทุกมุมโลกให้เป็นหนังอเมริกันที่ดีที่สุดที่เคยสร้างมา ส่วนจะเชื่อลมปากของนักวิจารณ์หนังเหล่านั้นรึเปล่าก็อีกเรื่อง

แต่เราชอบหนังเรื่องนี้มากทีเดียว อาจจะไม่ถึงกับขนานนามให้เป็นหนังที่ดีที่สุด แต่ก็อยู่ใน top 20 ได้แบบไม่อึดอัด

เราชอบการเล่าเรื่องผ่านบทสัมภาษณ์ของเพื่อนของ Kane บ้าง ของผู้จัดการส่วนตัวของ Kane บ้าง ผ่านภรรยาเก่าของ Kane บ้าง แล้วเอาคำพูดเหล่านั้นมาผูกกันเป็นเรื่องราวที่สมบูรณ์

มุมกล้องต่าง ๆ บางทีก็ทำให้คิดว่า เฮ้ย มุมกล้องแบบนี้มันไม่ควรจะทำได้ในปี 1941 นี่หว่า อย่างช็อตที่กล้องดอลลี่ผ่านป้ายไฟของบาร์ El Rancho แล้วทะลุกระจกเข้าไป เอาเข้าจริงมันก็ไม่เนียนเท่าไหร่ แต่ก็ทำให้ประทับใจได้เหมือนกัน

แต่ที่ชอบที่สุดคือการสร้างตัวละครหลัก Charles Foster Kane ให้มีความซับซ้อน เราไม่อาจเดาได้ว่าแต่ละการกระทำของ Kane นั้นเกิดขึ้นจากอะไร และ Kane ต้องการอะไรจากการกระทำเหล่านั้น จนตัวผู้ให้สัมภาษณ์เอง (อย่างที่บอกคือหนังเรื่องนี้ถูกเล่าผ่านบทสัมภาษณ์ของคนรอบข้างของ Kane) ต้องบอกเหตุผลว่าที่ Kane ทำ x y z ไปเพราะเหตุผลนี้ ๆ เราถึงจะเข้าใจ

ซึ่งเหตุผลเหล่านั้นดูจะชี้ไปทางเดียวกันว่า Kane ทำทุกอย่างเพื่อสนองอีโก้อันมโหฬารของตนเอง

Kane สร้างมหาปราสาท Xanadu ไม่ใช่ให้ภรรยา แต่เพื่อตัวเอง

Kane ลงสมัคร Governor ไม่ใช่เพื่อประชาชน แต่เพื่อตัวเอง

Kane สร้าง opera house ไม่ใช่เพื่อส่งเสริมความสนใจของ Susan Alexander แต่เพื่อตัวเอง

เขามีความรู้สึกว่าจำเป็นต้องพิสูจน์ตัวเองกับสังคมมาโดยตลอด และทุกคำพูด ทุกการกระทำมันก็เพิ่มพูนคุณลักษณะนั้นของ Kane ซึ่งเราว่าเป็น characterisation ที่เหนือมาก ตัวละครนี้สุด ๆ แล้ว

แต่เราว่าถ้าจะเข้าใจความเท่ของ Citizen Kane ให้ถ่องแท้ เราต้องเข้าใจว่าหนังเรื่องนี้คือผู้บุกเบิกเทคนิกการทำหนังหลายอย่าง โดยเฉพาะมุมกล้องและเทคนิก cinematography ต่าง ๆ ฉะนั้นคนที่เพิ่งเคยดูเป็นครั้งแรก (รวมเราด้วยแหละ) อาจจะเห็นว่ามันก็งั้น ๆ ทำไมมีแต่คนเชิดชูกัน เพราะเราดูหนังที่ได้แรงบันดาลใจมาจาก Citizen Kane เยอะแล้วไง เทคนิกเหล่านี้เลยดูธรรมดา ทั้งที่หลาย ๆ อย่าง หนังเรื่องนี้แหละ ต้นแบบเลย

ปรากฏการณ์ดังกล่าวมีการบันทึกไว้ที่นี่แหละ ที่คุยกันที่นี่ก็อ่านสนุกดี

Citizen Kane คือจุดกำเนิดของหนังและการถ่ายทำหนังยุคปัจจุบัน ดังนั้นการได้ลองกลับไปดูต้นตำรับ รากฐานของหนังทั้งปวง เราว่ามันมีคุณค่า เพราะหลังจากที่เราดู The Departed และ Star Wars และ Inglourious Basterds บางทีเราก็ควรลองกลับสู่สามัญ กลับสู่…

Rosebud.